نشریه نشنال جئوگرافیک در گفتگو با ار اف ای فارسی. پرپینیان / ۶ سپتامبر ۲۰۲۵ © RFI Farsi
تازه ترین پروژه جرج استاین‌متز، عکاس آمریکایی نشریه نشنال جئوگرافیک، که امسال در سی و هفتمین دوره جشنواره عکاسی خبری ویزا برای تصویر ارائه شده است، تلاشی است برای مستندسازی بخش‌هایی پنهان از سیستم غذایی امروزه جهان. از کشتی‌های پیشرفته صید ماهی مرکب در آب‌های اقیانوس اطلس گرفته تا حمل‌ونقل عظیم دام برای عید قربان، همگی بخشی از زنجیره جهانی غذا هستند که باید با دقت بیشتری به آن‌ها نگریست.
از زمانی که انسان حدود ۱۱ هزار سال پیش به اهلی‌سازی گیاهان پرداخت، تا به امروز، حدود ۴۰ درصد از سطح خشکی‌های کره زمین به زمین‌های کشاورزی تبدیل شده است. از دهه ۱۹۵۰ تاکنون بیش از ۹۰ درصد جمعیت ماهیان بزرگ اقیانوس‌ها به دلیل صید بی‌رویه از بین رفته‌اند و تولید مواد غذایی، مسئول ۳۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای به شمار میرود. با این حساب، پاسخگویی به نیازهای غذایی رو به افزایش کره زمین به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی عصر ما تبدیل شده است.
با توجه به این که سطح زندگی در کشورهای در حال توسعه به سرعت در حال بهبود است و همچنین پیش‌بینی میشود که جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۹/۷ میلیارد نفر برسد، برآورد میشود که طی سی سال آینده تولید جهانی غذا جهت پاسخگویی به نیازهای موجود باید به دو برابر افزایش یابد. اکنون این پرسش پیش می‌آید که چگونه می‌توان بدون آنکه معدود زیست‌بوم‌ها و موجودات وحشی باقی‌مانده نابود شوند، به این هدف رسید؟
جرج استاین‌متز، در مجموعه عکسی با عنوان تغذیه زمین، به ریشه‌های مواد غذایی انسان امروز و شیوه‌های تولید آن پرداخته و برخی از پیامدهای زیست‌محیطی و اخلاقی نظام کنونی را مورد بررسی قرار میدهد. این پروژه که نگاهی است به پشت‌پرده کشاورزی مدرن و تولید صنعتی غذا، به یکی از اساسی‌ترین چالش‌های بشر در قرن ۲۱ می‌پردازد و تلاشی است برای مستندسازی بخش‌هایی پنهان از سیستم غذایی جهانی که تأثیری مستقیم بر زندگی ما دارند اما کمتر دیده و شناخته شده‌اند.
مجموعه عکس تغذیه زمین، حاصل حدود ۱۲ سال کار میدانی مداوم جرج استاین‌متز در ۳۷ کشور مختلف است. وی به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه گفت که در ابتدا قصد چنین سفری را نداشته اما «مثل فارست گامپ که فقط برای یک دویدن کوتاه بیرون رفت اما به دویدن ادامه داد، حس کردم چون سیستم غذایی جهان بسیار به‌هم‌پیوسته است اگر بخواهم داستانی کامل تعریف کنم، باید شاخه‌های مختلف این سیستم را به تصویر بکشم».
در تولید پروتئین، به‌ویژه از نگاه علمی، مفهومی به نام نرخ تبدیل خوراک ( جرم خوراک ورودی تقسیم بر جرم گوشت تولیدی) مطرح میشود. به این معنی که مثلاً برای تولید یک کیلوگرم گوشت از خوک، حدود سه کیلوگرم خوراک مصرف میشود. برای مرغ، نسبت کمی بهتر است. درباره ماهی می‌گویند این نسبت ۱ به ۱ است. هر چه این نسبت پایین‌تر باشد، فشار کمتری بر محیط زیست وارد میشود.
جرج استاین‌متز می‌گوید: «من قصد ندارم به مردم بگویم چه چیزی بخورند یا نخورند. اما بر اساس آنچه در این سال‌ها دیده‌ام، به این نتیجه رسیده‌ام که همه ما باید کمی پایین‌تر در زنجیره غذایی غذا بخوریم. خود من هنوز گوشت می‌خورم، گیاهخوار یا وگان نیستم. اما مثلاً وقتی به رستوران می‌روم، انتخاب مرغ یا ماهی به‌جای گوشت گاو، انتخابی است که فشار کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کند. اگر همه ما فقط کمی در انتخاب غذاهایمان دقت کنیم، تأثیرات مثبتی روی اکوسیستم جهانی خواهد داشت».
به گفته این عکاس آمریکایی، همه ما غذا می‌خوریم و همه‌مان مصرف‌کننده‌ایم. «چیزی که مهم است این است که آگاه باشیم؛ این‌طور نیست که شرکت‌های غذایی بد باشند، آن‌ها فقط چیزی را تولید می‌کنند که مردم می‌خرند. اگر مردم دیگر تخم‌مرغ یا مرغ قفسی نخرند، تولید آن‌ها هم متوقف میشود. درواقع ما بازار را هدایت می‌کنیم. تصمیم‌هایی که هر یک از ما، سه بار در روز هنگام غذا خوردن می‌گیریم، در مجموع تأثیری عظیم دارد».
