از سال 2000 در تقویم جهانی ۲۱ فوریه برابر با دوم اسفند توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد «یونسکو» به عنوان «روز جهانی زبان مادری» نام‌گذاری شده است تا تنوع زبانی و فرهنگی در دنیا پاس داشته شود و از زبانهای در معرض خطر محافظت شود. این موضوع واکنش‌های مختلفی نسبت به آنچه «تبعیض زبانی و فرهنگی» علیه ملیت‌ها و اقلیت‌های اتنیکی در ایران خوانده شده به همراه داشته است. به رغم تصریح ماده ۲۷ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مجمع عمومی سازمان ملل متحد و اصل ۱۵ قانون اساسی، بسیاری از فعالان آموزش به زبان مادری در ایران داغ فعالیت علیه امنیت ملی می‌خورند و برای پاس نگاه داشتن آموزش به زبان مادری، هزینه‌های فراوان، از جمله سالها زندان، را می‌دهند.
در بيانيه کانون نويسندگان ايران به مناسبت روز جهانی زبان مادری در سال گذشته می خوانیم که : ایران کشوری است دارای تنوع زبانی؛ زبان هایی که پا به پای زبان فارسی از دیرباز تا امروز زنده و پویا به حیات خود ادامه داده‌اند. اگر زبان هر گروهی از مردم امروز زنده است به این معنی است که به سلامت از پیچ و خم حادثه ها در تاریخ گذشته است. حال این وظیفه ماست که مانند پیشینیان آن را در برابر هجمه نژادپرستان حفظ کنیم. امروزه «تجزیه هراسی» موجب شده است تا نگاه به زبان های متنوع کشور، نگاهی سیاسی و سرکوبگرانه باشد. بازداشت و سرکوب فعالان مدنی در این حوزه نتیجه همین نگاه است. دیدگاه برتری‌جویانه به زبان ضربه ای مهلک به فرهنگ بشری است”.
مساله امنیتی کردن تحصیل و حتی تبلیغ درخواست تحصیل به زبان مادری به قدری از طرف رژیم های انحصارگر پهلوی و جمهوری اسلامی در ایران در یک صد سال گذشته چالش برانگیز بوده است که فعالان مدنی – فرهنگی در این حوزه گاه با سلامتی و جان خویش تاوان این حق ابتدایی را با دستگیری ها وشکنجه ها و زندانهای طویل المدت پرداخته اند. از جمله نمونه های برجسته چنین اعمال سرکوب و فشاری می توان به حبس مهندس علیرضا فرشی و مهندس اکبر نعیمی اشاره کرد که اخیرا به واسطه عفو عمومی بعد از سالها حبس در زندان اوین و فشافویه آزاد شدند.
امسال در شرایطی روز جهانی زبان ماداری را گرامی می داریم که کشور لحظه های سرنوشت سازی را ب واسطه انقلاب ”زن زندگی آزادی” تجربه می کند. انحصار طلبان تمامیت خواه در اپوزیسیون با تمام نیرو و قدرت مالی که از مال همین مردم ربوده اند و با خود برده اند با چنگ و دندان خواستار ارائه چهره ای از خود به عنوان تنها نمایندگان اپوزیسیون ایران هستند و تلاش دارند از ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز که در آن حقوق ملی فرهنگی، اجتمایی و اقتصادی تمام مناطق ایران بتواند با به دست گیری اداره محلی در همان سطح ” انجمنهای ایالتی و ولایتی” در قانون اساسی دوران مشروطه هم لحاظ شود، جلوگیری کنند و با بکار گیری قدرت مدیایی خاک در چشم جهانیان می پاشند. وارث تخت و تاج سرنگون شده رژیم گذشته در پاسخ به این که نظر و در مورد حق تحصیل به زبان مداری چیست آشکارا اعلام می کند که اصلا علت چنین مطالبه ای را نمی فهمد و لزوم تحصیل به زبان مادری برای او روشن نیست.
در این لحظه های حساس تاریخی با تمام مدافعان حقوق کودک, حقوق بشر و پاسداران میراث فرهنگی معنوی در کشور است که بازو به بازوی هم در به روی کار آوردن یک سیستم سکولار، دموکرات بر اساس جمهوری غیرمتمرکز فدرال صف آرایی کنند که دوباره ابرهای سیاه انحصارگران و سرکوبگران تمرکز خواه حقوق ابتدایی انسان سایه شوم خود را نگسترانند. لازم به یادآوری می داند که منابع مستند به وجود ۷۶ زبان زنده در ایران اشاره دارند. این درحالی است که حدود ۲۰ زبان و گویش در ایران در معرض نابودی و انقراض کامل هستند.
فرخنده باد ۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری
پیش به سوی تشکیل سیستم غیرمتمرکز (فدرال) و دموکرات؛ به امید رسمی شدن تمامی زبانهای سرکوب شده در کشور کثیرالملله ایران
حزب دموکرات آذربایجان
۲۰ فوریه ۲۰۲۳
۲ اسفند ۱۴۰۱
